'Tijd'

Na de filosofie lessen van het afgelopen kwartaal heb ik (vele) nieuwe inzichten gekregen over het begrip ‘tijd’. Naar aanleiding van de teksten en de theorie heb ik hierbij ook zelf een beeld gekregen over hoe ik ertegenaan kijk en over hoe ik ‘tijd’ ervaar in mijn beeldende proces of in het dagelijks leven. Hier kun je een stukje tekst lezen over de theorie van Bergson en vervolgens eens stukje over mijn ervaring met 'tijd' in relatie met de theorie. 

Ik begin mijn tekst met de theorie van Henri Bergson. Bergson was een belangrijke Franse filosoof rond 1900. Volgens Henri Bergson zijn er heel duidelijk twee verschillende ‘tijden’. We zijn tegenwoordig heel erg vastgeklampt op de kloktijd (lineaire tijd) maar toch zegt Bergson, lijken we de tijd te vergeten en zijn we af en toe ontsnapt aan het regime van de kloktijd en komen we terecht in een andere tijd. Volgens Bergson is dit een veel fijnere tijd, een tijd die veel meer in harmonie is met onszelf en de fysieke wereld om ons heen (tijd als duur, genoemd door Bergson). Bergson maakt dus duidelijk een onderscheidt tussen twee verschillende soorten van tijd (de lineaire tijd, hier gaat het om kennis, en de tijd als duur). De lineaire tijd kun je vergelijken met een lege agenda waarin afspraken in genoteerd worden, de ‘lege tijd’ wordt dus als het ware gevuld. Dit gebeurd in de theorie van ‘de tijd als duur’ niet, daarbij wordt geleefd in het ogenblik, gebeurtenissen grijpen in elkaar, het blijft voortbestaan en is gevuld met ervaringen. Daarnaast bestaat er volgens Bergson nog een heel belangrijk begrip namelijk: intuïtie. Met je eigen intuïtie kom je, volgens Bergson, in de ene tijd terecht of juist in de andere. Je intuïtie zorgt ervoor dat je van de ene naar de andere tijd kunt gaan. Bergson is voor mij een heel goed voorbeeld over hoe ik in het dagelijks leven zelf ook omga met het begrip ‘tijd’. Na het horen van zijn theorie ging ik veel bewuster nadenken en kwam ik tot de conclusie dat ik eigenlijk exact leef en dingen doe waar Bergson in zijn theorie ‘bang’ voor was, namelijk de angst dat we steeds meer leven in de lineaire tijd, waarbij we steeds meer buiten onszelf treden. Ik ben alleen maar bezig met mijn agenda, ik ben alleen maar de lege ruimtes aan het vullen. Ik stel mezelf de vraag hoe fijn het wel niet zou zijn als ik ’s ochtends wakker wordt en het allemaal gewoon op me af laten komen wat er die dag gaat komen en gebeuren. Tegelijkertijd vraag ik me dan ook af of we niet altijd bewust de lineaire tijd zelf invullen zoals het voorbeeld van de lege agenda. Hiermee bedoel ik, ook al laten we het allemaal op ons afkomen, we komen toch op een moment waarbij we keuzes gaan maken en alsnog de tijd in gaan vullen (je komt bijvoorbeeld op een moment voor de keuze, Wat ga ik doen? Ga ik huiswerk maken of boodschappen doen?). Leven we dan niet altijd in de lineaire tijd? Ik denk namelijk van wel. We doen eigenlijk exact hetzelfde als het vullen van de lege agenda alleen nu stellen we het maar uit en uit. Bergson heeft het ook over de tijd als duur waarbij we veel meer in harmonie komen met onszelf. Ik denk dat we juist hierin leven als we na een activiteit of doel onszelf de verwondering toeroepen van: ‘Wow is het al zo laat’. Op het moment dat ik dat zeg weet ik dat ik (even) in een andere ‘tijd’ ben geweest. Door deze uitspraak te maken heb ik tegelijkertijd ook het besef dat ik even ‘ergens ander ben geweest’. Ik denk dus dat we alleen ontsnapt zijn aan de lineaire tijd als we zelf het besef ook daadwerkelijk hebben door bijvoorbeeld de opmerking: ‘Wow is het al zo laat’ te maken. Als ik dit koppel aan mijn creatief proces merk ik dat mijn besef van tijd (zoals net benoemd met het voorbeeld) nog veel te weinig voorkomt in mijn creatieve vakgebied. Ik stel me hierbij de vraag of dit erg is? Naar mijn idee is dat wel erg, ik ervaar namelijk de tijd als duur als een heel positieve ervaring waarbij ik mijn hoogtepunten beleef in mijn leven en leuke en interessante dingen meemaak.  Als conclusie kan ik mezelf de vraag stellen in hoeverre ik mijn creatief proces nog interessanter en leuker kan maken zodat ik ook juist dán eens terecht kom in de tijd als duur. Is mijn creatieve proces wel zo leuk als ik zelf denk?